Akva park
Akva park u Jagodini, jedini takve vrste u Srbiji, nalazi se u najlepšem delu grada u okviru sportsko turističkog kompleksa. Sadrži šest bazena za sportske i rekreativne aktivnosti sa vodenim atrakcijama za decu i sistemom tobogana ukupne dužine oko 400 metara. Olimpijski bazen ispunjava sve uslove za održavanje plivačkih i vaterpolo takmičenja po propisima svetske plivačke federacije. Ceo akvapark je osvetljen reflektorima što omogućava održavanje i noćnih sportskih i kulturno-zabavnih manifestacija. U sastavu ovog centra nalazi se i više restorana za pripremu brze hrane, kao i za prodaju sladoleda, sokova i piva.
Akva park zauzima prostor od 30.000 kvadratnih metara. Pored njega se nalazi parkiralište za 1.000 automobila, kompleks teniskih igrališta, igrališta za košarku, rukomet, mali i veliki fudbal, odbojku i odbojku na pesku, karting, kao i restorani, picerije, poslastičarnice. U neposrednoj blizini su ZOO vrt "Tigar" i gradsko izletište Potok sa letnjom pozornicom, na kojoj se svako veče nešto događa, a vikendom, od petka do nedelje uveče, gostuju najeminentniji umetnici, glumci, opreski, zabavni i narodni pevači Srbije. Akva park je udaljen od centra grada oko 2 kilometra i do njega se može doći i turističkim vozićem.
Radno vreme Akva parka je 10-18 h.
Zoološki vrt
Srbija je od 10.jula 2006. godine bogatija za još jedan zoološki vrt, koji je smešten u srcu Pomoravlja, u Jagodini, 135 km južno od Beograda i 100 km severno od Niša (direktan izlazak na koridor 10 auto-puta). Isti se prostire na površini od 2.5 Ha. Vrt sadrži oko životinjskih vrsta i preko 150 eksponata, ne računajući 200 ptica. U najatraktivnije stanovnike vrsta spadaju tigrovi, lavovi, vukovi, leopardi, majmuni, zmije, zebre, kamile, antilope, kenguri, jeleni itd. Na raspolaganju Vam stoji ljubazno osoblje (vodiči) koji na ulazu dočekuju posetioce i vode ih u obilazak vrsta, pružajući objašnjenja o životinjama. Njihove usluge su besplatne.
Jedna od zanimljivosti je ta da je izgradnja vrta počela 3. aprila i trajala samo 70 dana, na terenu na kome se ranije nalazila obična ledina. Takođe,nijedno drvo nije isečeno za potrebe izgradnje objekata u kompleksu zoološki vrt. Danas je to prekrasan park sa puno zelenih površina, cveća koje se sezonski menja i klupa za posetioce, koji pruža utisak zelene oaze prijatne za odmor uređene po najvišim svetskim standardima.
Pored osnovne, vrt ima i nekoliko pratećih ponuda-suvenirnicu, butik, kafić u kome se možete osvežiti, salu za proslavu dečjih rođendana i klub “TIGAR“ u kome možete organizovati porodični ili poslovni ručak, kao i bilo koju vrstu proslave.
Zoološki vrt radi 365 dana u godini bez ozbzira na verski ili državni prauznik, odnosno, baš u tim danima praznika zoološki vrt u Jagodini je spreman da Vas i Vama drage osobe dočeka i ugosti.
Radno vreme je:
u letnjem periodu: 09.00 do 21.00
u zimskom periodu: 09.00 do 20.00
Gradski park Đurđevo brdo
Gradski park Đurđevo brdo svojim preuređivanjem postao je najposećenije izletište u Jagodini i okolini. To je svojevrsna oaza zelenila i cveća, predviđen je za opuštanje, opremljen klupama za odmor, stazama za šetnju, dečijim zabavnim parkom . Park je u centralnom delu obogaćen prelepom letnjom pozornicom sa amfiteatrom za 1200 posetilaca.
Muzej naive
Posebno mesto u kulturnom miljeu Jagodine i spisku objekata spomenika kulture zauzima Muzej naive .
Muzej naive je postao nosilac očuvanja i afirmacije slikara naivaca, ne samo sa ovog područja, već i cele Jugoslavije, a u skorije vreme i sveta. Stalna postavka Muzeja, mnoge monografije, katalozi, veliki broj izlozbi u zemlji i inostranstvu ostaće trajna i vredna svedočanstva o likovnom nasleđu našeg naroda.
Od poznatih imena u Muzeju su izlagali svoje radove Janko Brašić, rodonačelnik Oparićke skole naive, Josip i Ivan Generalić, Ivan Rabuzin, Josip Lacković, mnogi slikari Kovačićke škole naivne umetnosti i mnogi drugi.
Pored Galerije i Muzeja naivne umetnosti, u Jagodini postoji i radi i nekoliko privatnih galerija koje daju poseban pečat kulturnom stvaralaštvu grada.
Zavičajni muzej
Zavičajni muzej je izrastao u značajnu kulturnu instituciju u gradu i šire koja prikuplja na desetine hiljada vrednih predmeta prirodnjačkog, arheološkog, istorijskog, etnološkog i umetničkog karaktera.
Trajno je rešen i problem smeštaja Muzeja u zgradi bivšeg Sokolskog doma koja i sama predstavlja muzejsku vrednost. To je omogućilo da se postavi stalna izložba eksponata i svakom namerniku se pruža jedinstvena prilika da na jednom mestu sazna o vekovnim tokovima života i rada na ovim prostorima.
Zavičajni muzej organizuje i tematske izložbe, a samostalno ili u saradnji sa drugim ustanovama priprema i štampa vredne publikacije.
Muzej voštanih figura
---Biblioteka
Najstarija kulturna ustanova u gradu je Narodna biblioteka "Radislav Nikčević" čiji letopis doseže do čitaonice osnovane u prošlom veku - 1869.godine. U listu "Srbija" 18. marta 1869. objavljena je vest da je u Jagodini Omladinska družina formirala čitaonicu koja je već u prvim danima postojanja imala 80 čitalaca. Čitaonica je radila sa prekidima do 1914. godine. Za vreme I svetskog rata knjižni fond je uništen. Obnovljena je 1923. godine pod nazivom Narodna čitaonica i biblioteka. 1941. Nemci su obustavili rad biblioteke ali posle rata njena delatnost se odmah nastavlja. Tada je imala 4.000 knjiga i jednog knjižničara. 1974. godine ima 45.000 knjiga 13 zaposlenih 4.600 čitalaca i sopstvenu zgradu. Pored odeljenja za odrasle, decu i odeljenja naučnog fonda ima svoje ogranke i u FKS, Budućnosti i Resavi, takođe i u 27 sela opštine.
Posle II svetkog rata biblioteka i dva manja bioskopa predstavljali su jedini kulturni potencijal grada. Biblioteka je danas razvijena kulturna ustanova sa brojnim punktovima po selima.
Crkve u Jagodini
"Stara crkva"
Crkvu je podigao knez Miloš Obrenović. Gradnja je počela 1818. god. na kraju varoši da bi bila što dalje od gradske buke i očiju Turaka (Jagodina je tada bila pod Turskom vlašću), ili je možda knez Miloš hteo da pokaže u kom pravcu treba širiti i izgrađivati Jagodinu. U to vreme je knez Miloš vodio pregovore o miru sa Marašli Ali Pašom u manastiru Jošanica. Dolazeći u Jagodinu video je da u Jagodini postoji džamija, a ne postoji crkva. Možda ga je ta okolnost posebno pobudila i utvrdila u nameri da podigne crkvu u Jagodini.
Sama građevina nije mogla biti završena iste godine iako je bila veoma skromnih razmera: 17,60 m dužine i 8,30 m širine, zbog oskudice majstora za unutrašnje radove. Mada nije bila sva završena ona je već služila jula 1819. god. Tada su pri njoj bili ovi sveštenici: prota Miloje Vukašinović i sveštenici Nestor Popović i Živko Popović. U maju ili junu 1824. god. crkva je završena, mada ni tada nisu bili do kraja gotovi radovi oko ikonostasa. Stara crkva jagodinska nije nikakva monumentalna građevina; mala je i ima oblik krsta, čiji se poprečni kraci protežu u pevničkim apsidama. Visina joj je 10m i ima troje vrata, od kojih su glavna ona na zapadu 2,70 sa 1,80 metara sa pervazom - rogastovom od kamena. Pred glavnim ulaznim vratima, nalazi se jedna velika bela mermerna ploca sa trima rozetama u plitkom reljefu, za koju se zna da je tu doneta i postavljena posle rušenja jagodinske džamije 1926. godine.
Na zapadnoj strani na zidu spolja iznad ulaznih vrata bila je ploča od crvenog mermera na kojoj je stajao ovaj natpis:
.. SOZIDASJA SIJA SVJATA CERKOV HRAM SVJATOGO ARHANGELA MIHAILA U VAROŠI JAGODINI TRUDOM I IZDIVENIJEM BOGOM UMUDRENOGO ZAŠČITITELjA I BRANITELjA PRAVOSLAVIJA VERI VERHOVNOGO SERBIJE KNjAZA GOSPODARA MILOŠA OBRENOVIĆA, IZ SELA BRUSNICE RODOM U 35-OJ LjETO OD ROŽDESTVA BI SERBIJI VLADAJEJUŠĆU MAHMEDU TURECKOMU SULTANU LjETO OD ROŽDESTVA HRISTOVA 1818, GOD ..
Ova ploča je bila uzidana iznad samih ulaznih vrata i beleži potrebne podatke o crkvi i njenim graditeljima. da ne bi bila izložena nevremenu i propadanju, ona je skinuta i postavljena na časnoj trpezi gde se i danas nalazi. Ova ploca je danas dragoceni istorijski izvore jer nam daje tačnu godinu Miloševog rođenja.
U početku crkva nije imala zvonik, jer upotreba zvona u crkvama u to vreme nije bila dozvoljena. Posle Hatišerifa od 1830. godine i dobijanja slobode bogosluženja i građenja svetih hramova, knez Miloš je podigao zvonik. Prema inventaru od 1909. godine današnji zvonik podignut je 1871. godine.
"Nova crkva"
Sveti hram je započet 16. maja 1896. godine kada je Mitropolit Srbije Mihailo osveštao temelje nove crkvene građevine. Mesto na kome je započeta gradnja bilo je van grada, jer se grad uglavnom protezao oko sadašnje glavne ulice (ul Kneginje Milice) i ulicom prema Levču (ul 7. Jula), tzv Levačkom čaršijom. Tek kada je železnica prošla kroz Jagodinu otpočeo je da se naseljava ovaj deo grada oko današnje železničke stanice.
Izgradnja hrama trajala je tri godine; stajala je ondašnjih 400.000 dinara i osvećena je na dan hramove slave na Svete Apostole Petra i Pavla, 29. juna 1899. godine.
Hram je sazidan u čisto srpsko vizantijskom duhu i stilu. U osnovi ima upisan ravnostrani krst. Ima centralno veliko kube, koje se preko pandantifa oslanja na četri masivna stuba u samoj crkvi. Na četri strane od krsta ima četri mala kubeta. Oltarska apsida je vrlo prostana i široka. Unutrašnjost crkve je podeljena od poprečnih brodova transepta stubovima koji nad sobom nose i drže galerije iznad severnog i južnog transepta; iznad zapadnih ulaznih vrata nalazi se galerija koja je dugo vremena služila kao mesto odakle su horovi pevali na bogosluženjima.
Spoljašnost crkve je, osobito oko ulaznih vrata sva u kamenoj ornamentici. Iznad ulaznih vrata je mali portik koga drže dva elegantna i vitka stuba sa kapitelima na vrhu. Iznad vratnih arhivolti nalaze se četvorodelni veliki prozori, koji su izdeljeni velikim i vitkim kolonelama od crvenog kamena peščara. Iznad prozora je u segmentu rozeta; i sve deluje vanredno skladno i lepo. Čitavom spoljnom dužinom crkve proteže se kanelura u plitkom ornamentu od pečene terakote. Iznad malih prozora na pevnicama na oltarskoj nisi nema ukrasa. Iste godine je podignu i zvonik i na njemu namešten mehanizam za toranjski sat.
Plan za crkvu je radio Dušan Živanović arhitekta Ministarstva građevina iz Beograda Majstor preduzimač je bio Todor Colić iz Kragujevca. Crkveni blagajnici su bili Petar Petković, trgovac iz Jagodine i sveštenik Petar Rašić.U crkvi je izrađen i divan ikonostas u duborezu od hrastovog drveta, delo beogradskog majstora Miloša Vlajkovića. Ikone je umetnički izradio slikar Živko Jugović. Njegov ikonostas podseća na barokno slikarstvo.
Crkva je tesko stradala u drugom svetskom ratu. Oslobađajući grad vojnici Crvene armije su teško oštetili centralno kube minama iz svojih topova, a svu joj fasadu puščanom i mitraljeskom paljbom oljuštili. Prvih dana posle oslobođenja uspelo se da se sve privremeno dovede u red da bi se u njoj moglo služiti. Detaljna obnova i živopisanje i svestrano ulepšavanje doživela je ova svetinja tek u naše dane.
Hram Svetog Velikomučenika Georgija
Na Jagodinskom groblju nalazi se i treća crkva: hram Svetog Velikomučenika Georgija. Ova crkva je porodična zadužbina trgovačke porodice Vase Rakića, vinarskog trgovca rodom iz Ljubave u Levču. U početku je to bila samo porodicna grobnica, a onda se došlo na ideju da se kapela produži ka zapadu, da joj se dozidaju obe pevničke apside i oltarski prostor, da joj se postavi sveti presto i da se u njoj može služiti.Osvećena je na dan hramove slave 1891. godine. Hram je veoma skromnih dimenzija i ne predstavlja nikakvu umetničku vrednost. Bez živopisa je. Za Jagodince je bio hram u koga su dolazili kada su posećivali groblje; u njemu se služilo samo o hramovoj slavi. Vasa Rakić je rođen 1831. godine u selu Ljubavi, a umro je u Jagodini 1891. godine. Ovu crkvu su kriminalci zapalili i izgorela je do temelja 14. novembra 1985. godine. Sveštenstvo jagodinsko je uz obilatu poomoć vernika očistilo teren i na istom mestu podiglo novi sveti hram znatno veći od izgorelog i od čvršćeg materijala. Nova crkva deluje odista impozantno i po spoljasnosti i posebno po unutrašnjosti. Novi sveti hram osveštalo je Njegovo Preosveštenstvo Episkop šumadijski Gospodin dr. Sava uz asistenciju novohirotonisanog episkopa Američkog Gospodina Hrizostoma, septembra 1988. godine uz prisustvo velikog broja vernika.
Kulturne manifestacije
Dani komedije
Prvorazredni kulturni događaj koji se svake godine održava u Jagodini predstavljaju "Dani komedije". Od 20. do 27.marta svake godine u Jagodini se takmiče najbolje komedije u izvođenju pozorišta Srbije. Na završnoj svečanosti uručuju se statuete "Jovanča Micić" za najsmešniju predstavu i "Ćuran" za najbolje uloge i rešiju. Festival je 1996. godine proslavio srebrni jubilej-25 godina postojanja.Prvi "Festival komedije" održan je 1971. godine i imao je ravijalni karakter. Već sledece 1972., održan je Festival sa sadašnjim nazivom i karakterom. Održan je u vremenu od 20. marta do 12. aprila zbog iznenadnog izbijanja epidemije velikih boginja. Prikazano je sedam predstava u konkurenciji i jedna (Sarajevo) van konkurencije. Statuetu "Jovanča Micić" kao najsmešnija dobila je predstava "Buba u uhu" koju je režirao Ljubiša Ristić a žiri je nagradio Branka Plešu za režiju predstave "Razvojni put Bore šnajdera". Glumačke nagrade dobili su Nikola Simić, Jelisaveta Sabljić, Mira Banjać i Petar Radovanović.
Muzička jesen
"Muzička jesen" donosi u Jagodinu zvuke najkvalitetnije muzike u interpretaciji poznatih imena instrumentalista i solista ozbiljne muzike.Oktobarski salon naivaca
Osnovan je 1970 prilikom proslave 10 godina rada Galerije koja predstavlja jedan od centara samouke umetnosti Jugoslavije.Ostale manifestacije u Jagodini i okolini
Kulturnu panoramu Jagodine čine i brojne takmičarske manifestacije među kojima je najmasovnija "Susreti sela" koja uvek okuplja veliki broj takmičara iz seoske sredine. Ova kulturna manifestacija podstiče seosko stanovništvo na sveukupnu aktivnost, od uređenja životne sredine do uspelih umetničkih ostvarenja.Čuvanje kulturne baštine je u duhu ovog naroda, žitelja Jagodine i njenih suseda. Tako pored navedenih kulturnih manifestacija koje se odrzavaju u Jagodini, veliki značaj i širi karakter imaju i manifestacije koje se odrzavaju u drugim sredinama. To je " Festival pozorisnih praizvedb i" u Paraćinu, " Prodjoh Levač, prodjoh Šumadiju " u manastiru Kalenić, " Dani srpskog kulturnog preobraženja " u manastiru Manasija.
Jagodina, kako se iz iznetog može zaključiti, poseduje povoljne antropogene turističke vrednosti. Posto su one komplementarne sa prirodnim turističkim vrednostima, namece se zaključak da predstavljaju veliki potencijal u razvoju turisticke ponude ovog kraja.
Pozorište
Pozorišni život u Jagodini negovan je još na početku ovog veka. Odvijao se preko Kulturno umetnickog drustva "Abrašević", zatim u družini "Koča" sve do 1935. godine kada se osniva Pevačko drustvo "Sloga" sa dramskom sekcijom.Posle oslobođenja, nosilac umetničkog života bilo je KUD "Milan Mijalković". 1945. godine u Jagodini se obrela grupa, poznatih umetničkih imena i zavese malih kafanskih pozornica bile su ponovo podignute. Gledaoci su pozdravljali Žarka Mitrovića, Blaženku Katalinić, Peru Matića, Pericu Slovenskog, Severina Bjelića, Nikolu Milića, Tašu Marića… Tada već počinje pozorišni amaterizam živi u omladinskom i Invalidskom pozorištu, od kojih će se kasnije oformiti prvo Gradsko amatersko pozorište. Začetnici posleratnog scenskog života u Jagodini su Taša Marić, Jovan Lazić "Tuturić", Milan Nedeljković "Drda", Milan Stanojević "Špica", Duško Ristić, Radmila Tošić i dr. 1948. godine Jagodina dobija profesionalno Narodno pozoriste. Njegov prvi upravnik bio je Milan Janković, a zatim Boris Kovač. Kasnije je ovo pozorište prerasta u Gradsko akademsko pozoriste čiji je osnivač i prvi upravnik bio Mile Veselinović.
Početkom septembra 1974. godine osnovano je Amatersko pozorište. Pored njega, afirmisalo se svojim radom i predstavama i dečje pozorište "Stanislavski", a sve vidniji kulturni pečat kulturnom životu daje i dramska sekcija Učiteljskog fakulteta.
Slikarstvo
U Jagodini, živeo je i radio veliki srpski književnik, pesnik i slikar, boem i buntovnik Đura Jakšić. On je tada predavao u jagodinskoj realki crtanje, ali od njegovih dela iz tog vremena u gradu nije ništa sačuvano. Posle boravka Đure Jakšića likovni život dugo ne beleži neki značajniji uspeh.Muzička kultura
Bogato muzičko i narodno stvaralačtvo ovoga kraja oduvek je privlačilo kompozitore i bilo izazov. Mokranjac je, na primer, poznatu pesmu "Maro Resavkinjo" bez ikakvih melodijskih izmena uneo u svoju drugu rukovet. Iz obilja muzičkog folklora ovoga kraja spomenimo pesmu "Oj Moravo", koja je stvorena u ovom kraju ali je kao biser narodnog stvaralastva postala svojina svih naših naroda, i kolo "Moravac".Poznatiji kompozitori i muzički pregaoci koji su radili u Jagodini:
- Vladimir Đordjević profesor muzike u Učiteljskoj školi s početka ovog veka.
- Milenko Paunović takođe profesor muzike u Učiteljskoj školi tvorac dela "Prva jugoslovenska sinmonija" koje je prvi put izvedeno u Ljubljani 1924.
- Uglješa Smiljanić profesor muzike u Učiteljskoj školi došao je iz Sarajeva između dva rata.
- Veljko Komarek koji posebno bio zaslužan za formiranje muzičke škole 1952 godine.
- Gustav Barili prvi direktor muzičke škole(150-180 učenika godišnje).
Bioskop
Posle II svetkog rata biblioteka i dva manja bioskopa predstavljali su jedini kulturni potencijal grada. U današnjem jagodinskom bioskopu koji sluzi i kao pozorišna dvorana ima mesta za 500 gledalaca.Kulturno istorijski spomenici
Pomoravlje je relativno bogato spomenicima srednjevekovne kulture, jer je to bila pozornica vaznih istorijskih zbivanja. U trećoj četvrtini XIII veka, pod udarcima Turaka, ekonomski, politički i kulturni centar pomera se na sever u oblasti Zapadne i Velike Morave. Udaljeni od izvornih oblasti Raške i Makedonske škole, odnosno Srpsko-Vizantijske škole, moravski neimari stvaraju nove arhitektonske kombinacije u kojima koriste tekovine svojih prethodnika, ali ih u isto vreme osvežavaju novim elementima istočnjačkog porekla. Tako nastaje nova arhitektonska škola pod imenom Moravska škola. U neposrednoj blizini Jagodine nalaze se značajni spomenici ove škole-manastiri Ravanica, Manasija, Kalenić, Jošanica i u ruševinama Sisevac. Ostali manje poznati manastiri su Tomić, Jaković i Ivkovački . U Jagodini se nalazi i konak hajduk Veljka Petrovića sa početka 19 veka.Manastir Jošanica
Manastir Jošanica nalazi se na 10 km zapadno od Jagodine ispod sela Prnjavora., sa leve stane Jošaničke reke, na lepom i ravnom mestu između brda Čukare i Ravnog gaja u podnožju Crnog Vrha. Nekada je ovaj predeo bio pod šumom ali sada je to veoma pitom i lep kraj.
Hram manastira Jošanica posvećen je sv. ocu Nikolaju, a narodni sabor se okupljao o Cvetima, Velikoj Gospojini i "Mladom sv. Nikoli".
O imenu manastira Jošanica, ako se izuzme narodno predanje nema šta da se kaže. Naše stare crkve i manastiri obično nose imena po rekama i brdima. Pored ovog manastira teče reka Jošanica koja mu je i dala ime.
Narodno predanje kaže da je u pećini ispod brda Šarenika (pećina i danas postoji), živeo u staro vreme neki isposnik po imenu Joša, po kome je ne samo manastir nego i reka nose ime. Isposnik Joša se tu prvi doselio, a odakle, o tome predanje ne govori ništa.
Ne zna se tačno kada je Jošanica podignuta. Po tradiciji Jošanica pripada vremenu kneza Lazara. Po narodnom predanju : knez Lazar je podigao Jošanicu da bi se u njoj venčao sa kneginjom Milicom, po drugom da bi se u njoj ispitao, a venčao se u Ravanici..
Današnji hram je posle većeg oštećenja obnovljen 1786. godine sa izvesnim kasnijim dograđivanjima. To je istovremeno i prvi pisani podatak o manastiru Jošanica.
U vreme rata Austrije i Rusije protiv Turske u manastiru Jošanica bilo je sedište Koče Andjelkovića (Koča kapetan) iz Panjevca, vođe ustanika u tzv. Kočinoj Krajini - ustanku protiv Turske. Austriji je bilo u interesu da nekako spreči snabdevanje Beograda namirnicama, pa je svesrdno pomogla ovaj ustanak i izabrala je za sediste manastir Jošanicu, odakle je Koča Andjelković sa svojim ustanicima uspešno čuvao prolaz u Bagrdanski tesnac- kroz koji je išao put za Beograd (carski drum).
Posle poraza ustanika, Turci su u znak odmazde popalili manastir. Posle ovog rata 1791.god. Svistavskim mirom Srbi dobijaju amnestiju za učešće u ratu, a 1793.god. i ferman da mogu da obnavljaju porušene crkve i manastire.
I manastir Jošanica je obnovljen, a jeromonah Studenički Milentije Tošić podiže i konak. Tako obnovljen manastir je služio u vreme I Srpkog ustanka. Nema direktnih podataka ali je sigurno da je manastir odigrao važnu ulogu u vreme ustanka, a posebno u toku borbi koje se se vodile oko Jagodine 1804.god. Kada je kasnije pala Karađorđeva Srbija, pri povlačenju, Karađorđe je ležao od vrućice nekoliko dana u manastiru Jošanica, a soba u kojoj je ležao i danas se naziva "Karađorđeva soba". Posle pada srbije manastir je spaljen.
Jošanica je u centru zbivanja i u Hadži-Prodanovoj buni (jesen 1814.godine), koja je zahvatila i jagodinsku nahiju. U Jošanicu dolazi monah Đenadije iz Trnave "da u jagodinskoj nahiji početak bune objavi" gde su ga Turci i uhvatili "pa snjim u sindžir te kroz Jagodinu kud i ostale u Beograd"
Ni drugi ustanak nije mimoišao Jošancu. Tu je knez Miloš 31.jula 1815. Godine pozvao niškog vladiku Milentija na dogovor, a 8. Avgusta šalje igumana man. Jošanice Milentija istom vladiki sa pismom i izvesnom porukom. U manastiru su se na prvi dogovor o miru sastali izaslanici kneza Miloša i izaslanici Marašli-Ali-paše. Sa turske strane bili su tu Hadži Jordan Kajsarlija-starešina Marašlijin, niški vladika Milentije i dva tri aglara (gospodina) Turčina. Sa srpske strane bili su gospodar Jefrem Obrenović , Dimitrije-tumač kneza Miloša, knez Miloje Teodorović iz sela Crnca i kaluđer Neofit iz mnastira Nikolja u Ovčaru.. Sastanak je svakako održan 10. ili 11. Avgusta 1815, jer je 12. Avgusta Vujica u Jošanici sastavio "Istanije" (žalbu) koja je poslana u Carigrad, a u kojoj se nabrajaju nasilja turska od 1813 - 1815. godine. Za sve ovo, ako i za raniji udeo u oslobađanju zemlje Miloš se odužio Jošanici time sto joj je 1832. godine poklonio tri zvona "'za čest i spomen" dogovora koji je tu godine 1815. učinjen sa Marašlijom. O ovome u manastirskoj arhivi postoji podatak.
U narednom periodu manastir je malo po malo obnavljan. Godine 1855 obnovljen je i konak o čemu postoji i zapis: "U ime Oca, Sina i svetog Duha. Amin. Ovo zdanje obnovi se pri vladanju blagovernog kralja Milana trudom i nastojanjem igumana Arsenija i bratstva jeromonaha Teodosija i monaha Vićentija, 1885. ljeta."
Postoji podatak da je manastir prepravljen i prepokriven limom i 1902.godine.
Godine 1909. postavljen je novi sveti Presto od crvenog mermera sa natpisom: "Ovaj sveti presto postavi se pri blagovernom Nj. V. kralju Petru I i Nj. Visokopreosveštenstvu mitropolitu Gospodinu Dimitriju i nastojatelju manastira igumanu Gavrilu 1909."
Godine 1923. nabavljena su nova zvona za Jošanicu, jer su zvona koja je Miloš poklonio, odneta za vreme I svetskog rata. Manastir je uvek kada je trebalo pomagao narodu. U vreme srpsko-turskog rata 1876-77 ustupa svoje zgrade za bolnice. 1914 godine prihvata veliki broj izbeglog naroda iz Mačve. Po odobrenju crkvenih vlasti uprava manastira poklonila je gradju za škole u Deonici, Lozoviku i Belici (1912), a 1914. davala je ogrev za rezervne bolnice u Jagodini u kojima je bilo 4.000 ranjenih ratnika.
Ostale znamenitosti manastira Jošanica
Sa južne strane hrama nalazi se grobnica familije kneza Miloja Teodorovića, "vojvode levačkog za vreme Karađorđa" . Miloje je bio rodom iz sela Crnča nedaleko od manastira. U vreme prvog srpskog ustanka odlikovao se hrabrošću, pa je postao vodja ustanka u Levču i Temniću. Vlast mu se prostirala od Morave više Jagodine pa sve do Trstenika. Za vreme generala Mihaljevića u Kočinoj krajini Miloje je bio kaplar frajkorski. Kao takav vojevao je i protiv Napoleona. Kada je Miloš 1815. godine zaključio mir sa Marašli Ali-pašom Miloje je određen za srpkog izaslanika, sa kaluđerom Neofitom iz manastira Nikolj u Ovčaru, na pregovorima u Carigradu, gde je vodio pregovore sa Portom.Prema pričanju očevidaca Miloje je bio visok, plećat čovek i glavat. Imao je veđe i velike brkove crnomanjaste boje. Bio je krupna glasa i imao je poveći trbuh. Kažu da je bio tezak 100 oka. Nosio je ćurak i čakšire vežene i dobre konje je uvek jašio. Bio je pobratim Hajduk Veljka koji mu je često dolazio u goste. Posle višednevnih gozbi u Crnču, silazili bi noću u Jagodinu i svu noć vijali Turke po mahalama, a u zoru se vraćali i nastavljali da piju vino. I danas se čuvaju njegova sablja i asa izvezen zlatom-dobio ih je od sultana 1815. (jedinstveni primerak te vrste u Evropi). Umro je 1832 godine. Na nadgrobnoj ploči izrezana je njegova slika sa sabljom u ruci.
Prema vremenu gradnje , hram manastira treba da pripada Moravskoj školi. Najbliži uzor koji je graditelj imao bio je man. Kalenić - tipičan predstavnik ove škole. Uprošćavanjem Moravskog stila nastala je Jošanica. U manastirskoj crkvi Sv. Nikole, sa kubetom i pripratom koja, takođe, ima kube očuvan je živopis sa natpisima bugarske i makedonske redakcije, što govori da su slikari mogli biti iz tih krajeva. U kubetu ispod Pantokratora i stojećih proroka nalazi se venac od grančica sa poprsijima proroka. Evanđeliste u pandantifima inspirisu personifikacije Božanske premudrosti. U gornjim zonama potkupolnog prostora su Veliki praznici i Stradanja Hristova, a u donjoj zoni su stojeći svetitelji. Kalotu kubeta priprate zauzima Bogorodica sa Bogodetetom - Hristom u medaljonu. Ispod nje su proroci sa svojim tekstovima u rukama, apostoli i svetitelji i u pandantifima crkveni pesnici. Na zidovima priprate ilustrovan je život nekog svetitelja pustinjaka. Medju stojećim svetiteljima su i članovi neke vlastelinske, svakako ktitorske porodice. Ovaj živopis nastao je negde oko 1400. godine.
Manastir Ravanica
Manastir Ravanica sazidan je 1381.godine kao zadužbina Kneza Lazara i Kneginje Milice, a nalazi se 21 km istočno od Jagodine u živopisnoj klisuri istoimene reke. U srednjem veku manastir je poznat pod imenom Ravno.
Manastir čine tvrđava, konak i sama crkva. Tvrđava je podignuta verovatno nešto ranije od crkve, jos za života Kneza Lazara, što se može videti i pročitati na restauiranoj i visoko izdignutoj severnoj kuli.
Po zapisu iz XVII veka saznaje se da je imala sedam kula od kojih je većina restauirana.
Manastirski konak podignut u XVIII veku spada u retko sačuvane građevine tog vremena. To je velika jednospratna zgrada smeštena odmah do crkve i svojom arhitekturom podseća na zdanja manastira u Vojvodini.
Posle šestovekovnog seljenja ovde su konačno donete i položene mošti Kneza Lazara.
Manastir Kalenić
Manastir Kalenić, kao treći najznašajniji predstavnik, posvećen je Vavedenju, i sazidan između 1407. i 1413.godine. Sazidao ga je kao svoju zadužbinu viši dostojanstvenik na dvoru Despota Stefana Lazarevića Bogdan, sa ženom Milicom i bratom Petrom.
I ako pripada Moravskoj arhitektonskoj školi, Kalenić je građen po sasvim novom pristupu svog graditelja. Iz tog razloga Kalenić predstavlja najrazvijeniji i najoriginalniji lik crkvene građevine u srpskoj arhitekturi onog doba. Neimar je želeo da stvori lep utisak spoljnim izgledom crkve, tako da su svi delovi zgrade harmonično sklopljeni, podređeni centralnom kubetu kao dominantnom. Fasada je izvedena naizmeničnim slojevima kamena peščara i tri reda opeke sa četri reda fuga-slojeva belog maltera.
U okviru Moravske škole fresko slikarstva, freske manastira Kalenić predstavljaju jedinstveno dostignuće jer su izvanredno crtane i prijatno dekorisane.
Arheološka nalazišta
Na zemljištu koje danas obuhvata opština Jagodina, kao i njenoj blizini i okolini, još u praistorijsko doba strujao je život o čemu svedoče mnogi fosilizirani nalazi koji se čuvaju u Zavičajnom muzeju.Pošto je veći deo vodene mase Panonskog mora istekao Moravsko-Vardarskom dolinom ili Dunavom, srednje-Pomoravski basen nije i dalje ostao pod prostranom vodenom površinom Panonskog jezera, a u daljim fazama isušivanja postao je nezavisna vodena celina, odnosno područje prekriveno sa više samostalnih baruština. Tokom ovih zbivanja uporedo se javlja i raznoliki biljni i životinjski svet, sa danas potpuno izumrlim primercima u čijoj rekonstrukciji služe slučajno nađeni fosilni ostaci, ali još uvek neizučeni i relativne naučne vrednosti.
Prema kartografskom pregledu nalaza fosila, najizrazitiju tačku predstavlja podnožje Đurđevog brda okrenuto prema gradu. Najznačajnije poznate nalaze predstavljaju fosilni ostaci vilice tzv. dinoteriuma-gigantisimusa, nađeni pod Đurđevim brdom i čija se starost ceni na oko 1,5 miliona godina, kao i skeletni delovi mamuta nađeni tokom iskopa zemlje, stari oko 100000 godina, dok se starost nekih drugih odmiče i na pet miliona godina. Međutim, i ako potiče iz geoloških slojeva, teško je za bilo koji reći da ovde leži od prvih dana, jer je moguće da je nanesen sa erozivnim materijalima, budući da se radi o delovima.
Po svemu sudeći, najsigurniji argument u pogledu fiksiranja najniže prostorne granice čovekovog kretanja prema kotlini čine nalazi iz starijeg kamenog doba (paleolita), na dvadeset kilometara jugo-zapadno od Jagodine. Reč je o predmetima materijalne kulture nosilaca koji se mogu smatrati savremenicima tzv. Krapinskog čoveka, sa starošću od oko 100.000 godina, čija naseobina na ovom mestu indicira da je vodena površina dosezala dovde.
Na osnovu brojnih drugih pokazatelja, koje pružaju naselja mlađeg kamenog doba, do intenzivnog naseljavanja kotlinskog dela dolazi tek pre oko 8.000 godina, što međutim nije zavisilo samo od uslova tla, već i od njihovog migracionog pravca.
Položaj praistorijskih naselja uslovljavala su obično tri faktora-da su izložena suncu, zaklonjena od vetrova i blizu vode. Ovo tlo je obilato ispunjavalo sve te uslove, pa se život na njemu rano javlja i traje u kontinuitetu sve do danas. Međutim, kako prva dva faktora imaju istu vrednost na celoj površini, pojedinačni položaj je mahom zavisio od vode koju je obezbeđivala Belica, a ponegde i jači izvori.
Naselja mlađeg kamenog doba se javljaju na prelazu između aluvijalnih i deluvijalnih tvorevina, pa ih srećemo severnije i južnije od Jagodine, verovatno otuda što je lučni venac zapadne kose činilo neplodno zemljište, dok je dno ravni često plavila Belica praveći ga močvarnim.
Prva naselja bronzanog doba su gradinskog tipa smestena na višim i nepristupačnim terenima. Tek pred kraj ovog perioda živi se i na ravnim terenima kada su zasnovana naselja u podnožju Đurđevog brda i kod tzv. Matične ciglane.
Sličan mehanizam prati i gvozdeno doba, pa se nešto ranije naselje javlja na Đurđevom brdu kod Majura, u podnožju prema reci Belici i na levoj obali Lugomira. Na taj period odnosi se i prvi zapis o Pomoravlju koji potiče od grčkog istoričara Herodota (484-425.g.pre nove ere), koji zna za Južnu i Veliku Moravu ali ih smatra jednom i naziva ih Brongos.
Pre Rimljana Pomoravlje su naseljavali Iliri (zapadni deo) i Tračani (istočni deo). Kasnije dolaze Kelti koji naseljavaju središnji deo kotline, neposredno oko Morave.
Rimljani su tokom svoje uprave od I do IV veka ostavili nešto bogatije tragove razasute na više mesta. Najznačajniju urbanu celinu činio je njihov put poznat kao VIA MILITARIS sa vaznim usputnim stanicama: Singidunum (Beograd), Horeum Margi (Ćuprija), Naisus (Niš) i dalje prema jugu i istoku. Ne manje značajnu urbanu celinu činio je i njihov put koji se pružao po liniji Velika Morava-podnožje Đurđevog brda-Levač sa manjim utvrđenjem (kastelom) u kome je boravila vojnička posada i civilno naselje, u pojasu prema reci u kome su živele porodice, zanatlije i drugo stanovništvo. Kao potvrda ovoj teži su i tri umetnički izrađene glave od terakote, nađene u Jagodini 1960. godine. Inače, arheolozi su u srednjevekovnoj župi Belici registrovali tridesetak arheoloških izvora koji nedvosmisleno ukazuju na postojanje naselja u ovom kraju.
Tokom seobe naroda od III do VIII veka Pomoravlje pustoše, pale i pljačkaju varvarska plemena, naročito Huni, Goti, Avari i Sloveni. Domorodačko stanovnistvo se povlači prema planinskom zaleđu, ostavljajući za dugo Moravsku kotlinu bez tragova života, dok se nad njom formalno uspostavlja uprava Vizantije, Ugara ili Bugara.
Od otkrivenih arheoloških vrednosti u opštini Jagodina i njenoj okolini, turistima se mogu prezentovati u Zavičajnom muzeju u Jagodini. U ovom muzeju postoji stalna postavka eksponata koja svedoči o vekovnom toku života i rada na ovim prostorima. Pored stalne postavke, organizuju se tematske izložbe, a samostalno ili u saradnji sa drugim ustanovama pripremaju se i štampaju vredne publikacije.
Smeštajni kapaciteti
Smeštajne kapacitete turistima pružaju Hotel "Jagodina" (raspolaže sa 320 ležaja, tri apartmana i jednom rezidencijom), Hotel "Epos" (poseduje 12 soba sa po dva kreveta i otvoreni bazen) i brojni restorani sa malim smeštajnim kapacitetom.SO Jagodina